Veelgestelde vragen

Een van de manieren om meer hernieuwbare energie op te wekken, is door het bouwen van windparken. Daarom investeren we fors in (Nederlandse) windenergie. Het windpark Echteld bestaat op dit moment uit vier windturbines. Deze zijn aan vervanging toe. Daarom ontwikkelt Vattenfall op deze locatie een nieuw plan.

Energiepark Echteld is een combinatie van twee initiatieven: de ontwikkeling van windpark Echteld Lienden en de ontwikkeling van zonnepark Panderweg-Oost. Daarnaast wordt in hetzelfde gebied zonnepark Echteld Spoorstraat gebouwd door Vattenfall.

Er is een duidelijke noodzaak om meer windenergie te realiseren, zodat de benodigde energietransitie, ook in deze regio, vorm krijgt. Er vindt binnen Gelderland nog niet voldoende stroomopwekking uit wind en zon plaats om te voldoen aan de afspraken uit het Klimaatakkoord. Windenergie en zonne-energie moeten daarnaast in evenwicht zijn om de ruimte op het elektriciteitsnet goed te benutten. Dat helpt ook om energie betaalbaar te houden.

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat alle partijen (overheden, ondernemers, inwoners) een bijdrage leveren aan de energietransitie, met aparte doelen voor wind op zee (41 terawattuur) en wind en zon op land (35 terawattuur). De afspraken voor wind en zon op land zijn vastgesteld in 30 regionale energiestrategieën (RES), waarin provincies, gemeenten en waterschappen zoekgebieden voor wind en zon hebben opgenomen. De regio Fruitdelta Rivierenland heeft afgesproken om in 2030 meer dan 0,650 terawattuur (TWh) per jaar met windenergie op te wekken. Het nieuwe energiepark van in totaal 7 windturbines levert hieraan een bijdrage van ongeveer 0,1225 TWh per jaar.

Daarnaast is in april 2023 een concept-blauwdruk gepresenteerd voor het Nederlands energiesysteem in 2030 en 2050. Ook daaruit blijkt dat er, vanwege een zeer sterk stijgende elektriciteitsvraag, het verdwijnen van fossiele bronnen en de beperkte capaciteit van het hoogspanningsnet, een stijgende behoefte is aan hernieuwde elektriciteitsproductie op land (zon & wind). Ook als er kernenergie wordt toegevoegd en er fors meer windenergie op zee gerealiseerd wordt. Zie voor meer informatie over deze blauwdruk het concept van het Nationaal plan energiesysteem.

Provincie Gelderland is vanuit de ruimtelijke wetgeving en de Elektriciteitswet de bevoegde bestuurslaag voor het uitvoeren van de ruimtelijke procedure voor projecten van windparken van deze grootte (meer dan 5 Megawatt). Dit betekent dat uiteindelijk provincie Gelderland de ruimtelijke procedure voor dit windpark begeleidt en bepaalt of en hoe het windpark wordt gerealiseerd. Zie ook de website van de provincie voor meer informatie over dit windpark.

Er zijn situaties waarbij een provincie de bevoegdheid voor de ruimtelijke procedure van een windpark doorschuift naar een of meerdere gemeenten. Daar is in dit geval niet voor gekozen, nadat de gemeente Buren heeft aangegeven niet mee te willen werken aan de ontwikkeling van het windpark. De gemeente Buren en Neder-Betuwe nemen wel actief deel aan de projectgroep en stuurgroep van het project en hebben via deze weg in ieder geval invloed op de belangrijkste keuzes voor de ontwikkeling van het windpark.

Op 23 januari 2024 heeft provincie Gelderland de voorkeursopstelling voor Windpark Echteld Lienden vastgesteld. Op basis van deze voorkeursopstelling zijn door onderzoeksbureau Witteveen+Bos specifieke milieuonderzoeken uitgevoerd en maakt Vattenfall een definitief ontwerp. In de voorkeursopstelling is een aantal uitgangspunten bepaald: het aantal turbines, de locaties van deze turbines en de maximale (tip)hoogte.

Het college van Gedeputeerde Staten koos voor een opstelling van 7 turbines, waarvan de posities zijn weergegeven in onderstaande kaart. De locaties kunnen nog iets verschuiven en daarom wordt er per windturbine een cirkel van 50 meter als indicatieve schuifruimte aangehouden. De daadwerkelijke schuifruimte is soms kleiner.

Op 27 augustus 2024 is het ontwerp-projectbesluit – het plan voor de bouw van 7 windturbines – vastgesteld door Gedeputeerde Staten. Nadat het projectbesluit 6 weken ter inzage heeft gelegen, wordt het ontwerp-projectbesluit definitief vastgesteld. Vanaf dat moment kan Vattenfall beginnen met de voorbereidingen van de bouw.

Het energiepark (wind en zon) wordt direct aangesloten op onderstation Tiel. Uiteindelijk wordt alle stroom geleverd aan het landelijke net. De enige uitzondering kan zijn als er een directe afnemer wordt aangesloten voor dit onderstation, daar zijn nu nog geen concrete plannen voor, maar daar staan wij zeker voor open.

Voor de realisatie van het windpark moet een planologisch besluit worden genomen. Dit wordt een projectbesluit genoemd, ofwel het nieuwe ruimtelijk instrument onder de nieuwe Omgevingswet die vanaf 1 januari 2024 in werking treedt.

Om te komen tot een projectbesluit dient de projectprocedure te worden doorlopen.

Op 29 maart 2024 heeft Vattenfall de omgevingsvergunning aangevraagd bij de provincie Gelderland. Tegelijkertijd werd ook het projectbesluit ingediend (vroeger heette dit het provinciaal inpassingsplan). Dit projectbesluit geeft de kaders voor het plan, bevat de vergunningen voor het bouwen, natuur en milieu en omvat alle onderliggende onderzoeken, zoals het milieueffectrapport (MER). Op 27 augustus 2024 werd het ontwerp-projectbesluit vastgesteld door de Gedeputeerde Staten. Na een zienswijzeperiode zal het definitieve projectbesluit vastgesteld worden, waarmee het windpark gerealiseerd kan worden.

De belangrijkste stappen en planning voor de realisatie van het windpark zijn weergegeven in onderstaande Infographic. Op de website van de provincie Gelderland leest u meer.

Op de website van de provincie Gelderland leest u meer.

Officiële documenten vindt u op de website van de provincie Gelderland.

De NRD kan worden beschouwd als het ‘plan van aanpak’ van het op te stellen milieueffectrapport (het MER). De NRD is voor dit project al opgesteld en stond open voor zienswijzen van belanghebbenden en omwonenden. Ook is de NRD vrijwillig voorgelegd aan de Commissie voor de m.e.r.. Deze commissie adviseert, als onafhankelijke organisatie, over de inhoud van milieueffectrapporten. Het advies over de NRD vindt u hier.

De wijze waarop we omgaan met de ingebrachte zienswijzen en het advies van de Commissie voor de m.e.r. bespreken we in het op te stellen milieueffectrapport (MER).

De Commissie voor de m.e.r. bracht ook over het op te stellen milieueffectrapport (MER) een advies uit.

Het milieueffectrapport (MER) brengt de milieueffecten van het windpark in beeld. De verwachte gevolgen worden beschreven in een milieueffectrapport. Op basis hiervan kan de provincie Gelderland de milieueffecten meenemen bij haar besluit over het windpark.

Welke effecten onderzocht worden en op welke manier, is vastgelegd in de onderzoeksagenda, de zogenaamde Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD).

Voor een windpark zijn dat bijvoorbeeld effecten op de natuur, het landschap en de veiligheid. Ook bevindingen van het geluid, slagschaduw, etc. komen aan bod. Zie ook de vraag hierboven.

Een compleet overzicht van alle effecten die onderzocht gaan worden, is te vinden in hoofdstuk 3 van de NRD. Het overzicht vindt u hier.

In onderstaand figuur wordt beschreven welke stappen er allemaal zijn binnen een MER-procedure.

(Bron: Commissie m.e.r., https://www.commissiemer.nl/onze-diensten/wat-is-mer)

Het MER is een belangrijk stuk informatie waarop de provincie uiteindelijk haar besluit (in dit geval een zogenaamd projectbesluit) baseert en is ook onderdeel van het besluit. De provincie regisseert daarom het proces rondom het opstellen van het MER. De initiatiefnemer, in dit geval Vattenfall, is verantwoordelijk voor het in kaart brengen van de milieueffecten en daarmee het MER. Vattenfall heeft Bureau Witteveen+Bos gevraagd om het MER op te stellen.

Lees voor meer informatie de rolverdeling die is beschreven op Kenniscentrum InfoMil.

Het projectbesluit is het ruimtelijke instrument dat provincie Gelderland tot haar beschikking heeft. Dit instrument komt voort uit de nieuwe Omgevingswet die op 1 januari 2024 in werking trad. Onder de vorige wetgeving zou provincie Gelderland het instrument van het provinciale inpassingsplan (PIP) gebruikt hebben; ofwel een ‘provinciaal bestemmingsplan’. Het projectbesluit lijkt qua inhoud enigszins op een provinciaal inpassingsplan: het zal bestaan uit een kaartbeeld met aanduidingen, een duidelijke beschrijving en inkadering van de inhoud van het project (met daarbij de gestelde regels) en een onderliggende motivering.

Bij weinig wind draait een windturbine langzaam. Vanaf windkracht drie neemt het geluid toe. Er is vastgesteld hoeveel geluid van windturbines is toegestaan. Daarvoor gebruiken we de speciale maat Lden (Level day-evening-night). De norm die ’s nachts geldt, is strenger dan voor overdag. Op de website van RVO vindt u meer informatie over geluid en windturbines.

In de zomer van 2023 werd door bureau Witteveen+Bos onderzocht welke effecten verschillende opstellingen hebben op het gebied van geluid in het milieueffectrapport (MER). Voor windpark Echteld Lienden werden geluidsnormen van 45 en 47 dB Lden onderzocht, vanuit een ‘worst-case’ benadering. 47 dB was de meest recente, landelijke norm die voor bestaande parken is toegepast. Cumulatie van geluid met de Betuwelijn en A15 wordt hierin meegenomen. Daarom heeft de provincie gekozen voor 47 dB.

In de onderzoeksagenda voor het milieueffectrapport (MER), de Notitie Reikwijdte en Detailniveau is opgeschreven hoe we om willen gaan met geluid en geluidsnormen, en hoe we de effecten op de omgeving in kaart brengen. Ook staat hier uitgebreider beschreven in paragraaf 3.4.2. hoe dit zich verhoudt tot de (huidige situatie rondom) landelijke geluidsnormen. Lees deze informatie hier.

Beknopt samengevat, heeft de Raad van State op 30 juni 2021 uitgesproken dat de algemene landelijke normen voor geluid, slagschaduw en veiligheid beter onderbouwd moesten worden. Deze normen konden vanaf toen niet meer gebruikt worden voor nieuwe projecten. Wel is het mogelijk om lokale normen vast te stellen, uiteraard goed onderbouwd.

Laagfrequent geluid (LFG) is geluid met een zeer lage frequentie, tussen de 20Hz en 100/125Hz. Bijna alle geluidsbronnen produceren een combinatie van ‘gewoon’ geluid en LFG. Laagfrequent geluid wordt meegenomen bij de normale metingen van windturbines en zitten daarmee ook in het eindresultaat dat beoordeeld wordt. We kennen geen aparte beoordeling van laagfrequent geluid.

Slagschaduw is bewegende schaduw door een draaiende windturbine; dit wordt veroorzaakt wanneer de zon schijnt. Bij felle zon kan een windturbine slagschaduw veroorzaken op omliggende gebouwen. In de milieuonderzoeken (Milieueffectrapport, MER) onderzochten we ook de effecten van het windpark op het vlak van slagschaduw. In paragraaf 3.4.2. van de onderzoeksagenda (Notitie Reikwijdte en Detailniveau, NRD) staat uitgebreider beschreven hoe we dit precies onderzochten, deze is hier te vinden. Naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoek zullen er mitigerende maatregelen genomen worden om de slagschaduw tot (bijna) 0 te beperken.

Het energiepark (wind en zon) wordt aangesloten met een directe aansluiting op onderstation Tiel. Deze capaciteit hebben wij al een geruime tijd gereserveerd. Omwonenden met zonnepanelen zullen daarom geen enkel effect zien van het windpark.

In algemene zin is het wel zo dat er landelijk, maar ook in deze regio, een beperkte netcapaciteit is. Dit is vooral relevant voor nieuwe grootverbruikers of juist producenten. Vraag hierover meer informatie aan bij netbeheerder Liander.

Bent u een zeer groot verbruiker van elektriciteit en heeft u interesse om de stroom van het windpark direct af te nemen? Neem vooral contact met ons op via: https://energieparkechteldlienden.nl/contact/

De gezondheidseffecten van het windpark zijn op basis van de meest recente wetenschappelijke inzichten meegenomen in de onderzoeken die voor het milieueffectrapport (MER) plaatsvonden. In paragraaf 3.4.2. van de onderzoeksagenda (Notitie Reikwijdte en Detailniveau, NRD) staat uitgebreider beschreven hoe we dit precies onderzocht hebben. Dit is hier te vinden.

Over de normen en toepassing van Bisfenol A (BPA) bij de productie van windturbinebladen is een aparte factsheet beschikbaar, Factsheet Bisfenol A (BPA) & Windmolens

Verlichting op windturbines is verplicht in verband met de veiligheid voor vliegtuigen. Aan de hand van internationale regels bepaalt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) welke verlichting een windpark moet hebben. Windparken kunnen niet zelf bepalen welke verlichting mooi of handig is. Voor windpark Echteld Lienden onderzoeken we of het mogelijk is om een radar te installeren. De verlichting staat dan ’s avonds en ’s nachts standaard uit en wordt pas ingeschakeld, zodra er een vliegtuig nadert. Het is nog niet zeker of de radar er daadwerkelijk komt. Dat hangt af van verschillende factoren: toestemming van ILT, een beschikbare frequentie voor de radar en het financiële aspect van deze toevoeging.

Bij de bouw van windturbines komt CO2 vrij. Wanneer de windturbines eenmaal draaien, is de uitstoot binnen drie tot zes maanden terugverdiend. Als we kijken naar de levensduur van een windturbine, namelijk 25 tot 30 jaar, dan wordt dat in hoge mate terugverdiend.

De levensduur van een turbine wordt bepaald door de garantie op veilig functioneren. In algemene zin worden de turbines zoveel mogelijk gerecycled of hergebruikt. Hergebruik gebeurt soms in een land waar men grotere locaties heeft zonder aanwezigheid van mensen, zodat turbines tot het einde van de levensduur kunnen draaien. Recycling van de toren, metaal, kan heel goed.

Recycling van de bladen gebeurt nu nog in de vorm van verwerking in andere producten. Sinds 2021 vraagt Vattenfall in alle aanbestedingen aan de aannemer, die verantwoordelijk is voor het ontmantelen van het park, een passende oplossing te bieden voor het verwerken van de bladen. Tegelijkertijd behouden we ons het recht om bij betere oplossingen deze alsnog te kunnen kiezen. In het algemeen mikken wij op minimaal 50% hoogwaardige recycling vanaf 2025, maar we gaan uiteraard voor hoger.

In de praktijk betekent het op dit moment helaas dat een deel van de bladen gebruikt wordt voor de productie van cement, maar als Vattenfall willen we een nog hoogwaardigere verwerking in de toekomst. Een mooi voorbeeld hiervan is hoe wij bij Irene Vorrink omgingen met de bladen. Lees hier meer.

Als onderdeel van de milieuonderzoeken zijn de effecten op natuur, inclusief dieren, uitgebreid onderzocht. Voor ecologie maken we hierbij gebruik van een gespecialiseerd bureau. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn meegenomen in het bepalen van het uiteindelijke ontwerp en het bepalen van eventuele maatregelen om de impact te verminderen.

Voor windpark Echteld Lienden betrekken we de omgeving intensief. Dit gebeurt op verschillende manieren:

• Via brede, voor iedereen toegankelijke, informatieavonden informeren we de omgeving over de ontwikkeling van het windpark en bieden we mensen de gelegenheid om input te leveren.
• Met omwonenden of relevante belangenorganisaties voeren we individuele gesprekken
• Vanuit omwonenden is op 24 mei 2023 de Omgevingsadviesraad van start gegaan. De Omgevingsadviesraad is het eerste aanspreekpunt voor Vattenfall, gemeenten en de provincie bij de ontwikkeling van het windpark, en adviseert bij alle belangrijke tussenstappen namens omwonenden.
• Voor het gezamenlijk maken van het uiteindelijke ontwerp worden ontwerpplatforms georganiseerd. Op deze bijeenkomsten wordt door een combinatie van leden van de OAR, belangenorganisaties, de betrokken overheden (Provincie Gelderland, Gemeente Buren, Gemeente Neder-Betuwe) en specialisten van Vattenfall de belangrijkste ontwerpkeuzes besproken.

Daarnaast worden er nog specifieke momenten georganiseerd:

• Workshop planschade: Een workshop over wat planschade inhoudt, wat er in dit proces relevant is en hoe de stappen tot planschade doorlopen kunnen worden.​
• Visualisatie – Om zo scherp mogelijk de discussie te voeren, worden de verschillende ontwerpen waar mogelijk gevisualiseerd.​
• Excursies windpark – In aansluiting op de visualisaties wordt een excursie georganiseerd naar een bestaand en vergelijkbaar windpark, om zo het beeld nog levendiger te maken.​

Grondeigenaren krijgen een vergoeding voor het gebruik van hun land door de windturbines, maar ook voor bijvoorbeeld de weg en kabels die richting de turbines liggen.

Voor windpark Echteld Lienden werkt Vattenfall in samenwerking met Energiecoöperatie Echteld-Lienden een voorstel uit voor hoe de omgeving (financieel) kan meeprofiteren van de komst van het windpark. Zie voor meer informatie de website van de Energiecoöperatie.

Ook de Omgevingsadviesraad wordt gevraagd mee te denken en te adviseren over dit voorstel. Bij windparken is het standaard dat er € 0,50 per opgewekte MWh wordt gestort in een omgevingsfonds. Daarnaast onderzoeken Vattenfall en de Energiecoöperatie op dit moment of er voor dit specifieke park het streven vanuit het Klimaatakkoord naar 50% lokaal eigendom zo kan worden ingericht dat iedereen kan meeprofiteren van de opbrengsten, ook zonder te investeren.

Het is zo dat er door toevoeging van windturbines sprake kan zijn van waardedaling van een woning of bedrijf. Deze mogelijke schade heet formeel ‘planschade’. Als u voldoet aan een aantal voorwaarden kunt u nadeelcompensatie aanvragen. Hiervoor geldt een objectieve regeling die door een onafhankelijke commissie wordt beoordeeld. Op 15 mei 2024 heeft Vattenfall een workshop nadeelcompensatie georganiseerd voor de omgeving om hier meer informatie over te geven.

Voor windpark Echteld Lienden loopt deze tegemoetkoming in nadeelcompensatie via de provincie Gelderland. Alle informatie hierover vindt u hier.

Een eventueel verzoek kan pas worden ingediend na de definitieve vaststelling van het ruimtelijk besluit (in dit geval het projectbesluit door de provincie).

Mede vanwege deze tijdslijn zullen wij richting eind 2023/begin 2024 een specifieke uitleg/workshop organiseren met meer uitleg over planschade. Houd vooral alle informatiekanalen goed in de gaten, in het bijzonder de nieuwsbrief. U kunt zich hier opgeven voor de nieuwsbrief.

Er zou sprake kunnen zijn van nadeelcompensatie als u zicht heeft op het windpark of als er sprake is van slagschaduw of een geluidsbelasting op uw woning door de windturbine. Het gaat dan om een schade als gevolg van een waardedaling die groter is dan 4% van de waarde van uw woning (en opstallen). Die 4% wordt het ‘normaal maatschappelijk risico’ genoemd, dat niet vergoed wordt. Een woning van bijvoorbeeld 400.000 euro moet dus tenminste 16.000 euro in waarde zijn gedaald, om in aanmerking te komen voor planschade. Om in aanmerking te komen voor een tegemoetkoming in planschade zijn twee zaken van belang:

• U kon de schade niet voorzien toen u het huis of de grond kocht (voorzienbaarheid);
• U heeft nog niet op een andere manier schadevergoeding gekregen.